Page 53 - Đi Tìm Lẽ Sống

trong cuộc sống còn có một kết quả khác mà hầu như không đem lại sự sáng
tạo lẫn việc hưởng thụ, một cuộc sống chỉ chấp nhận một khả năng duy nhất
về hành vi đạo đức: đó là thái độ của con người về sự tồn tại của mình, một

sự tồn tại bị giới hạn bởi các tác nhân bên ngoài. Người đó bị cấm đoán sống
một cuộc sống sáng tạo lẫn một cuộc sống hưởng thụ. Nhưng không chỉ có
cuộc sống sáng tạo và cuộc sống hưởng thụ mới có ý nghĩa. Nếu cuộc sống
có ý nghĩa, thì sự đau khổ nhất định cũng phải có ý nghĩa. Đau khổ là một
phần không thể thiếu trong cuộc sống, thậm chí giống như số phận và cái

chết. Không có đau khổ và cái chết, cuộc sống của con người không thể hoàn
thiện.

Cách một người chấp nhận số phận và những đau khổ của mình, cách một

người dám vượt qua những thử thách đó đem lại cho người ấy nhiều cơ hội
để hiểu được ý nghĩa sâu xa hơn của cuộc sống ngay cả trong những hoàn
cảnh khắc nghiệt nhất. Người đó có thể giữ được lòng dũng cảm, tự trọng và

bao dung. Hoặc trong lúc đấu tranh sinh tồn, người đó có thể quên đi phẩm
giá của mình và trở nên không khác gì một con thú. Ở đây ẩn chứa cơ hội mà
một người có thể tận dụng hoặc bỏ qua để nắm giữ các giá trị đạo đức mà
nghịch cảnh đem lại. Và điều này quyết định việc người đó có xứng đáng với
nỗi đau khổ của mình hay không.

Đừng nghĩ rằng những suy xét này cao xa và quá viển vông. Đúng là chỉ
có một số ít người mới có thể chạm tay vào các tiêu chuẩn đạo đức cao như
thế. Chỉ có một số ít tù nhân giữ được sự tự do bên trong và hiểu được giá trị

mà những đau khổ đem lại, nhưng chỉ riêng những ví dụ ấy thôi cũng đã đủ
chứng minh rằng sức mạnh bên trong của con người có thể giúp người ấy
vượt lên số phận. Những người như vậy không chỉ có ở trong các trại tập
trung. Ở đâu con người cũng phải đương đầu với số phận và cũng có cơ hội

đạt được điều gì đó từ chính nỗi đau của mình.

Hãy lấy số phận của những người bị bệnh, nhất là những người mắc bệnh
nan y, làm ví dụ. Có lần tôi đọc được lá thư của một cậu bé bị bệnh viết cho

người bạn của mình. Trong thư, cậu bé nói rằng cậu vừa biết mình sắp chết,
và việc phẫu thuật cũng chẳng giúp gì. Cậu ấy nhớ lại một bộ phim mà mình
đã từng xem, trong đó kể về hình ảnh một người đang chờ đón cái chết với
lòng dũng cảm và tự trọng. Cậu bé đã nghĩ rằng đó là một thái độ sống đáng

nể phục. Giờ đây - cậu viết - số phận đã đem lại cho cậu một cơ hội tương
tự.

Những ai trong chúng ta từng xem bộ phim Phục sinh chuyển thể từ tiểu
thuyết của Tolstoy nhiều năm trước có lẽ cũng có ý nghĩ tương tự. Phim kể

về nhiều số phận thú vị và nhiều con người tuyệt vời. Đối với chúng tôi vào
lúc đó, số phận chẳng có gì lớn lao, cũng không có cơ hội đạt được điều gì vĩ