Page 51 - Đi Tìm Lẽ Sống

ăn cắp được. Nhưng ngày hôm sau tôi còn cảm thấy mệt mỏi hơn, căng
thẳng và dễ cáu bực hơn.

Trong lúc chăm sóc các bệnh nhân trong khu bệnh xá với tư cách một bác

sĩ, tôi cũng phải làm luôn việc của người lính canh đang bị bệnh. Vì vậy, tôi
có trách nhiệm giữ lều trại sạch trước ban quản lý trại - nếu từ “sạch” có thể
được dùng trong trại để mô tả cho điều kiện sống như vậy. Việc giả bộ kiểm

tra lều trại thường được thực hiện với mục đích tra tấn hơn là vệ sinh. Giá
như họ có thể cung cấp thêm thực phẩm và một ít thuốc men, nhưng mối
quan tâm duy nhất của những giám sát viên là cọng rơm đã được quét khỏi
phòng chưa hay những chiếc khăn bẩn, rách nát và đầy chí của bệnh nhân có
được xếp gọn gàng dưới chân họ không. Giống như số phận của các tù nhân,

chúng thường không được chú ý đến. Nếu tôi khôn khéo báo cáo, dỡ nón
khỏi cái đầu trọc của mình và dậm chân: “Trạm số VI/9: 52 bệnh nhân, hai y
tá, và một bác sĩ” thì họ sẽ hài lòng và rời khỏi. Nhưng cho đến lúc họ đến -

thường sẽ trễ hơn vài giờ so với thông báo, và đôi khi chẳng hề có thông báo
gì - tôi vẫn phải giữ tấm chăn thật thẳng, nhặt từng cọng rơm nhỏ rơi từ trên
giường và la hét những con quỷ tội nghiệp đang làm bừa bộn giường, đe doạ
họ vì đã phá hỏng bao công sức của tôi trong việc giữ cho lều trại được gọn
gàng và sạch sẽ. Sự vô cảm đặc biệt gia tăng trong các tù nhân bị sốt, vì họ

không có phản ứng nào trừ khi bị la hét. Thậm chí có khi la hét cũng chẳng
ích gì, và tôi phải kiềm chế lắm mới không đánh họ. Sự tức giận của một
người tỷ lệ thuận trước sự vô cảm của đối phương, nhất là khi nguy hiểm

đang tới gần (chẳng hạn như sắp bị kiểm tra).

Khi cố gắng lý giải về những đặc điểm tâm lý tiêu biểu của người tù trong
trại, tôi nhấn mạnh việc con người hoàn toàn bị ảnh hưởng bởi môi trường
xung quanh. (Trong trường hợp này, môi trường xung quanh là cấu trúc duy

nhất về cuộc sống trong trại mà người tù buộc phải thích ứng theo một
khuôn mẫu nào đó). Thế còn sự tự do của con người thì sao? Chẳng lẽ không
có sự tự do về tinh thần trong hành vi và phản ứng của con người trước môi
trường xung quanh sao? Có phải lý thuyết cho rằng con người chẳng qua chỉ

là một sản phẩm của hoàn cảnh và môi trường là đúng? - Tính cách của con
người được quyết định bởi các nhân tố thuộc về bản chất sinh học, tâm lý
hoặc xã hội? Có phải con người là một sản phẩm ngẫu nhiên của những điều
này? Điều quan trọng hơn, các phản ứng của người tù đối với thế giới duy

nhất là trại tập trung có chứng minh được rằng con người không thể thoát
khỏi tác động của môi trường xung quanh? Có phải con người không có lựa
chọn cho hành động của mình trước những hoàn cảnh này?

Chúng tôi có thể trả lời những câu hỏi này từ trải nghiệm cũng như từ
niềm tin của mình. Những trải nghiệm từ cuộc sống trong trại cho thấy con