Page 36 - Đi Tìm Lẽ Sống

chịu đựng, cho cái chết từ từ của tôi. Trong nỗ lực cuối cùng chống lại nỗi
tuyệt vọng trước cái chết sắp đến, tôi nhận thấy linh hồn mình đang xuyên
qua bức màn ảm đạm. Tôi có cảm giác rằng linh hồn của tôi vượt qua cả cái

thế giới vô vọng, vô nghĩa lúc ấy và văng vẳng ở đâu đó, tôi nghe thấy câu
trả lời “Có” cho câu hỏi về sự tồn tại của ý nghĩa sâu xa nhất của cuộc sống.
Ngay khoảnh khắc ấy, bỗng một tia sáng loé lên trên một nông trại ở phía xa,
trong làn sương mờ ảo buổi bình minh ở Bavaria. “Ex lux in tenebris lucet”
- ánh sáng rồi cũng xuất hiện từ trong bóng tối. Trong nhiều giờ, tôi đứng

cuốc trên mặt đất đóng băng. Tên lính gác đi ngang, sỉ nhục tôi, tôi coi như
hắn và những lời của hắn không còn tồn tại, tôi lại tiếp tục nói chuyện với
người vợ thân yêu của mình. Càng ngày tôi càng cảm nhận rõ hơn sự hiện

diện của nàng, rằng nàng luôn ở cạnh tôi; tôi có cảm giác rằng mình có thể
chạm vào nàng, có thể đưa tay ra và nắm lấy bàn tay của nàng. Cảm giác ấy
rất mạnh: nàng đã ở đây. Đúng vào lúc ấy, một con chim nhẹ nhàng bay đến
và đậu ngay trước mặt tôi - trên đống đất mà tôi vừa đào xong - và nhìn tôi
chăm chú.

Ở đoạn trước, tôi đã đề cập đến vấn đề nghệ thuật trong trại. Liệu trong
trại tập trung có tồn tại hình thái nghệ thuật nào đó hay không? Điều này phụ
thuộc vào cách nhìn nhận của mỗi người. Thỉnh thoảng, trong trại cũng tổ

chức múa hát. Khu trại tạm thời được thu xếp một khoảng trống, một vài
chiếc ghế gỗ được đặt hoặc cột vào nhau và lịch biểu diễn được phác thảo.
Đến chiều tối, những người có địa vị khá cao trong trại - các Capo và những

công nhân không phải rời trại đi đến công trường - tụ tập tại khu sân khấu
tạm bợ này. Họ đến để được thoả thích cười vui hoặc để cho người ta thấy
rằng họ cũng biết rơi lệ; dù gì đi nữa họ cũng chỉ muốn tạm quên hết sự việc
xung quanh. Các tiết mục biểu diễn bao gồm những bài hát, bài thơ, chuyện
cười, một số tác phẩm ngầm đả kích tội ác trong trại. Tất cả đều nhằm giúp

chúng tôi quên đi hoàn cảnh của mình, và đúng là như vậy thật. Các buổi văn
nghệ hiệu quả đến mức một vài tù nhân thường đến xem biểu diễn, bất kể sự
mệt mỏi của bản thân hoặc thậm chí là phải mất cả khẩu phần ăn hằng ngày

của mình.

Trong nửa tiếng nghỉ trưa, khi người ta phát xúp tại công trường (xúp do
những nhà thầu trả công cho tù nhân với số lượng ít ỏi), chúng tôi được phép
ngồi trong một phòng máy chưa xây xong. Khi bước vào, mỗi người đều

cầm trên tay một tô xúp lõng bõng nước. Trong khi chúng tôi xì xụp húp,
một tù nhân trèo lên một cái ống và hát các bài hát của Ý. Chúng tôi rất thích
các bài hát, và anh sẽ được cho gấp đôi phần xúp múc “từ đáy nồi” - có
nghĩa là sẽ có thêm ít đậu.

Phần thưởng không chỉ dành cho các “diễn viên bất đắc dĩ” mà còn dành