Page 68 - Đi Tìm Lẽ Sống

khí cực thấp). Tương tự, việc một người đột nhiên thoát khỏi áp lực tinh thần
có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ tâm lý và vấn đề đạo đức.

Trong giai đoạn tâm lý này, ta thấy rằng ngay cả những người có bản chất

hiền lành cũng không thoát khỏi ảnh hưởng của sự tàn bạo ở khắp nơi trong
trại. Giờ đây, khi được tự do, họ cho rằng mình có quyền sử dụng sự tự do
ấy một cách phóng túng và vô độ. Đối với họ, điều duy nhất thay đổi chính

là giờ đây, họ không còn là kẻ bị áp bức nữa mà là người đàn áp. Họ trở
thành chủ thể chứ không phải là đối tượng của sự ngang trái và bất công. Họ
bào chữa cho hành vi của mình bằng những trải nghiệm tồi tệ của họ. Điều
này thường được thể hiện rõ trong những sự việc bình thường. Chẳng hạn,
tôi và một người bạn đang đi ngang qua cánh đồng hướng về trại thì bỗng

nhiên chúng tôi gặp một đồng lúa đang mùa thu hoạch. Theo phản xạ, tôi
tránh đi nhưng anh ấy kéo tay và lôi tôi băng qua. Tôi lắp bắp về việc đừng
giẫm vào đồng lúa. Thế là anh ấy bực bội nhìn tôi và giận dữ hét lên: “Anh

thôi đi! Chúng ta bị mất mát như vậy chưa đủ hay sao? Vợ và con tôi đều bị
chết ngạt - chưa tính đến mọi thứ khác nữa - vậy mà anh lại cấm tôi đạp lên
mấy cây lúa này ư?”.

Những người này chỉ có thể được hướng dẫn từ từ để quay về với chân lý

rằng không ai có quyền làm sai, ngay cả khi bản thân họ từng phải hứng chịu
sự bất công từ người khác. Chúng tôi phải đấu tranh để đưa họ về với chân lý
này, nếu không hậu quả sẽ còn tồi tệ hơn nhiều so với thiệt hại của vạt lúa
kia. Tôi vẫn nhớ một người tù đã xắn tay áo, dứ nắm đấm trước mũi tôi và

hét lên: “Nếu bàn tay tôi không nhuốm máu khi trở về nhà thì cầu cho nó bị
chặt phăng đi!”. Tôi muốn nhấn mạnh một điều rằng người đã nói những lời
này không phải là một kẻ xấu. Anh ấy là một trong số những người tù tốt
nhất trong trại và cả trong cuộc sống sau này.

Ngoài sự suy đồi về đạo đức do bỗng nhiên thoát khỏi áp lực tinh thần, có
hai trải nghiệm cơ bản đe doạ làm hỏng tính cách của người tù sau khi được
tự do: sự cay đắng và vỡ mộng khi anh ta trở lại với cuộc sống trước kia của

mình.

Sự cay đắng là do những gì mà người đó nhìn thấy tại quê nhà. Lúc trở
về, đâu đâu anh ra cũng chỉ thấy những cái nhún vai và bao giọng điệu chán

nản, anh ta chua chát tự hỏi vì sao mình lại phải chịu đựng tất cả những điều
đó. Khi nghe những câu nói tương tự nhau ở khắp mọi nơi: “Chúng tôi
không biết việc đó”. “Chúng tôi cũng đau khổ”, anh ta tự hỏi, liệu họ không
có gì hay ho hơn để nói với mình hay sao?

Trải nghiệm vỡ mộng lại hoàn toàn khác. Ở đây, anh ta bỗng dưng cảm
thấy mình thật lạc lõng, không có ai chào đón mình cả (cảm giác cô độc đó