Page 104 - Đi Tìm Lẽ Sống

tâm của tôi không nằm trong việc nuôi các “con vẹt”, vốn chỉ biết bắt chước
“giọng nói của chủ” mà nằm trong việc “truyền dạy kiến thức cho những cá
nhân có tinh thần độc lập, cách tân và sáng tạo”.

Sigmund Freud đã có lần khẳng định: “Với sự thôi thúc của cái đói, tất cả
những khác biệt của từng cá nhân sẽ bị lu mờ, và thay vào đó sẽ xuất hiện
một biểu hiện đồng đều về một thôi thúc bất ổn”. Có lẽ đó là vì Sigmund

Freud đã không phải nếm trải cuộc sống bên trong các trại tập trung. Các
thân chủ của ông nằm trên chiếc ghế trường kỷ sang trọng được thiết kế theo
phong cách Victoria, chứ không phải trần mình nằm trên đống rác bẩn thỉu ở
Auschwitz. Ở đó, “sự khác biệt của mỗi người” không bị “lu mờ” mà trái lại,
mọi người trở nên khác biệt hơn; mọi người không che giấu mình, bộc lộ cả

phần thánh thiện và phần xấu xa, ghê tởm ở bản thân. Và hôm nay, bạn
không còn phải e ngại khi sử dụng từ “thánh nhân” nữa: hãy nghĩ về Đức
Cha Maximilian Kolbe, người đã bị bỏ đói và cuối cùng bị giết chết bằng

cách tiêm phenol ở Auschwitz, và được phong Thánh vào năm 1983 [58] .

Bạn có thể trách tôi vì đã lấy các ví dụ ngoài lề không theo quy tắc. “Sed

omnia praeclara tam difficilia quam rara sunt” (nhưng những điều vĩ đại
thường khó nhận ra cũng như khó tìm thấy) là câu cuối cùng trong cuốn
Ethics của Spinoza. Tất nhiên có thể bạn sẽ thắc mắc liệu có cần đề cập đến
“thánh nhân” ở đây không. Phải chăng là không thoả đáng khi chỉ nhắc đến
những con người tử tế thôi? Đúng là họ chỉ chiếm phần thiểu số. Và hiện giờ

tôi thấy việc gia nhập vào nhóm thiểu số này khá cam go. Bởi vì thế giới
đang ở trong tình trạng tồi tệ và mọi thứ sẽ còn trở nên tồi tệ hơn trừ phi mỗi
người trong chúng ta hết sức cố gắng.

Vì vậy, chúng ta hãy tỉnh táo - tỉnh táo theo hai nghĩa:

Từ Auschwits, chúng ta đã biết con người có khả năng gì.

Và từ Hiroshima, chúng ta biết điều gì đang bị đe doạ.