Page 103 - Đi Tìm Lẽ Sống

giá trị của người không thành công và không hạnh phúc, và như thế nó làm
lu mờ sự khác nhau chủ chốt giữa giá trị theo phẩm cách và giá trị theo sự
hữu dụng. Nếu một người không nhận ra sự khác biệt này và một mực cho

rằng giá trị của mình chỉ xuất phát từ sự hữu dụng hiện tại của bản thân, thì
hãy tin tôi, đó chỉ là một tuyên bố đầy mâu thuẫn của cá nhân, hoàn toàn
không đủ lý lẽ để biện hộ cho chương trình “cái chết êm dịu” của Hitler -
một hình thức “gia ơn” kết liễu sự sống những người không còn hữu dụng
đối với xã hội do tuổi già, bệnh nan y, suy nhược thần kinh, hoặc bất cứ

khuyết tật nào mà con người phải chịu.

Việc lẫn lộn giữa phẩm giá của một người với sự hữu dụng chủ yếu khởi
nguồn từ sự nhầm lẫn về mặt khái niệm do thuyết hư vô đương thời, vốn

được truyền bá nhiều ở những nơi đào tạo, giáo dục đầy tính kinh viện và
những nơi trị liệu bằng phương pháp phân tâm học, gây ra. Cũng có thể xảy
ra tình trạng những tập sự viên phân tích tâm lý bị “nhồi nhét” vào đầu

những học thuyết, tư tưởng, phương pháp luận nhưng họ không được phép
thắc mắc hay kiểm chứng lại những điều được truyền dạy. Thuyết hư vô
không cho rằng hoàn toàn không có gì tồn tại, mà nó tuyên bố rõ ràng rằng
mọi thứ đều vô nghĩa. Và George A. Sargent đã đúng khi ông truyền bá khái
niệm về “sự vô nghĩa do học được mà có” (learned meaninglessness). Ông

đã nhớ đến lời nói của một nhà trị liệu: “George, ông phải nhận ra rằng thế
giới là một trò đùa. Chẳng có gì là hợp lý cả, mọi thứ đều là ngẫu nhiên. Chỉ
khi ông nhận ra điều này thì ông sẽ thấy ngớ ngẩn thế nào khi ông tỏ vẻ

nghiêm trọng. Chẳng có mục đích lớn lao nào trong vũ trụ hết. Nó chỉ như
vậy thôi. Không có ý nghĩa gì đặc biệt trong cái quyết định hôm nay ông
hành động như thế nào” [54] .

Tôi biết mình không nên đưa ra lời phê phán một cách chung chung như
vậy. Về cơ bản, việc đào tạo là rất cần thiết, nhưng nếu thế thì các nhà trị
liệu nên xem nhiệm vụ của họ là giúp cho các học viên tránh bị tiêm nhiễm

theo thuyết hư vô, thay vì cố nhồi nhét họ với thuyết khuyển nho [55] như là
một cơ chế phòng vệ chống lại thuyết hư vô của chính họ.

Các bác sĩ về liệu pháp ý nghĩa thậm chí có thể tuân thủ các yêu cầu về
đào tạo và bằng cấp do các trường phái tâm lý khác quy định, như Elisabeth
S. Lukas đã có lần chỉ ra rằng “trong lịch sử tâm lý trị liệu, chưa từng có một

trường phái nào không có tính chất giáo điều như liệu pháp ý nghĩa” [56] . Và
tại Hội nghị Thế giới về liệu pháp ý nghĩa lần đầu tiên (San Diego,
California, từ ngày 6 đến ngày 8 tháng 11 năm 1980), tôi đã không chỉ tranh
luận về việc chú trọng đến tính nhân bản trong tâm lý trị liệu mà còn nêu lên

ý tưởng “loại bỏ tình trạng rập khuôn trong liệu pháp ý nghĩa” [57] . Mối quan