Page 60 - Nguồn gốc dân tộc Việt Nam

biểu cho sự phản động của tinh thần dân tộc mới manh nha

đối với sự ức chế của ngoại-tộc, mà về văn-hóa là tiêu biểu

cho sự phản động của cái văn hóa cố hữu đối với cái văn-hóa

ngoại lai.

Trong phạm vi quyển sách nhỏ này, chúng tôi không thể

thuật rõ những chi tiết của cuộc khởi nghĩa ấy. Tôi chỉ xin

nhắc qua rằng theo sử Trung-hoa chép thì tất cả dân Man Lái

các quận Cửu-chân, Nhựt-nam và Hợp-phố đều hưởng ứng

với Trưng-Trắc ở quận Giao-chỉ, thế nghĩa là cuộc khởi nghĩa

lôi cuốn hết dân bản xứ, phần chủ yếu là dân Lạc-Việt ở các

quận đại khái gồm trong địa bàn của nước Âu-Lạc cũ. Trưng-

Trắc thắng lợi và xưng vương được hai năm. Đầu năm 42

(sau K.ng.) nhà Hán sai viên lão-tướng Mã-Viện đem quân

phản công Trưng-Trắc. Ở đây chúng tôi cũng không thể

thuật kỹ càng chi tiết của cuộc phản-công của Mã-Viện, chỉ

xin nhắc vắn tắt rằng Mã-Viện tiến binh tới Lãng-bạc (tức là

miền làng Yên phú, tỉnh Bắc-ninh), rồi thẳng tới Tây-vu

(miền Cổ-loa), thì bị quân Trưng-Trắc kháng chiến kịch liệt.

Nhưng giữa năm 43 thì Trưng-Trắc phải chạy về Cấm-khê

(đất phủ Vĩnh-tường, tỉnh Vĩnh-yên), và rốt cuộc hai chị em

phải tự trầm ở cửa Hải-giang. Sau khi bình định được quận

Giao-chỉ, Mã-Viện tiến quân vào Cửu-chân để đuổi theo dư

chủng của hai bà Trưng do Đô-Dương cầm đầu và bình định

luôn quận ấy. Thế là cuộc khởi nghĩa của dân Lạc-Việt chỉ

duy trì được hai năm mà rốt cuộc phải thất bại.

Chúng ta có thể hiểu cuộc thất bại ấy là do những

nguyên nhân chính sau này : Một là tinh-thần dân tộc mới

manh nha, tuy buổi đầu có thể thắng được sự áp bức của các

quan lại Trung-hoa cô thế, mà cuối cùng, trước sự tấn công

hùng hậu của quân đội của Mã-Viện thì không cầm cự nổi