Page 85 - Nguồn gốc dân tộc Việt Nam

[←17]

Sự đồng hóa của Hán-tộc là một điều may hay là một điều rủi cho dân tộc
ta ? Ở đây tôi muốn giữ thái độ hoàn toàn khách quan, không muốn đem
sự suy đoán về giá trị để xét vấn đề đồng hóa. Vả chăng lịch sử là lịch sử,
dù chúng ta suy đoán thế nào cũng không thể sửa đổi sự tình lịch sử được.
Biết vậy mà chúng ta cũng không thể không nhận thấy rằng sau cuộc bắc
thuộc thì người Việt-nam mất hẳn cái kỹ-thuật đồ đồng mà không thấy cái
tài tinh xảo và cái sức hùng dũng biểu hiện trên các đồ ấy biến hóa vào giá
trị mới tương đương, thế là họ đã mất mất những giá trị văn hóa rất quí.
Chúng ta không thể không nhận đó là một kết quả tàn khốc của cuộc Bắc-
thuộc quá lâu dài. Đành rằng trên thế giới xưa nay không có chủng tộc
nào và văn hóa nào tự bảo tồn thuần túy được, nhưng nếu sự đồng hóa
diễn hành ở trên những điều kiện tự do thì kết quả của nó tất tốt đẹp hơn,
vì sự đồng hóa bấy giờ chỉ là dung hòa những yếu tố tốt của người mà
không bỏ mất yếu tố tốt của mình. Mỗi lần thấy cái trống đồng,mỗi lần
nghĩ cái trống đồng, bất giác chúng tôi có cái hoài cảm rằng đã mất một
cái gì quí báu to lớn mà hiện nay không tìm đâu thấy nữa.